Evolutionaire mismatch

Een evolutionaire mismatch is een evolutionair verworven eigenschap die ooit voordelig of neutraal was voor een organisme, maar na veranderingen van de omstandigheden of de omgeving een nadelige uitwerking krijgen. De evolutionaire adaptatiesnelheid van de organismen houdt dan geen gelijke tred met de snelheid van de veranderingen in de leefomgeving. De evolutionaire psychologie gaat ervan uit dat de psychologische mechanismen die de mens ontwikkeld heeft om te overleven en zich voort te planten grotendeels gevormd zijn in de periode dat deze als jager-verzamelaar leefde. Als de omstandigheden ingrijpend veranderen, dan kunnen dezelfde psychologische mechanismen leiden tot gedrag dat de evolutionaire belangen van de mens niet dient.^[1][2]

Organismen bezitten eigenschappen, waaronder gedrags-, emotionele en biologische, die zijn doorgegeven van generatie op generatie, bewaard door natuurlijke selectie vanwege hun adaptieve functie in een bepaalde omgeving. Echter, de omgeving van de evolutieperiode kan heel anders zijn dan de huidige omgeving. Eigenschappen die in die omgeving adaptief waren, kunnen dus een mismatch zijn bij de huidige omgeving. Dit kan een aantal problemen opleveren voor het organisme, zoals mismatchaandoeningen.

Naast de mens hebben ook andere dieren en ook planten te maken met mismatches. Jonge zeeschildpadden hebben last van lichtvervuiling waardoor ze minder richting zee trekken, dodo's verloren bij afwezigheid van roofdieren hun angst en vliegcapaciteit en de peper-en-zoutvlinder ondervond door een toename van luchtvervuiling ten tijde van de industriële revolutie een mismatch tot de kleur door natuurlijke selectie veranderde om opnieuw te veranderen toen de luchtvervuiling afnam. Naast deze voorbeelden door veranderingen in de omgeving die door de mens zijn ingezet, zijn er ook voorbeelden van veranderingen door de natuur zelf.

1. ↑ Giphart, R.; Vugt, M. van (2018): Mismatch. Hoe we dagelijks worden misleid door ons oeroude brein, Podium
2. ↑ Li, N.P.; Vugt, M. van; Colarelli, S.M. (2017): 'The evolutionary mismatch hypothesis: Implications for psychological science' in Current Directions in Psychological Science, Volume 27, Issue 1, p. 38-44. Gearchiveerd op 4 juli 2023.